Większość naszych czynności życiowych i reakcji na zmiany środowiska zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne jest automatyczna, mimowolna. Reakcje zachodzące poza naszą świadomością są natychmiastowe i szybkie; nazywamy je odruchami. Odruchy dzieli się na dwie zasadnicze grupy – bezwarunkowe, czyli proste oraz warunkowe. Odruchy bezwarunkowe są to wrodzone, nie wyuczone odpowiedzi na bodźce lub zmiany środowiska. Na przykład tzw. odruch kolanowy spowodowany jest mocnym uderzeniem w ścięgna rzepki kolana, wskutek czego noga natychmiast się wyprostowuje. W tym wypadku podrażnione zostają w kolanie pewne receptory zakończeń nerwowych, wrażliwe na rozciąganie, które zapoczątkowują skutecznie jeden lub więcej impulsów nerwowych; te zaś przewodzone szybko przez określone drogi neuronalne dochodzą do określonych mięśni uda wywołując ich skurcz i wyprostowanie kolana. Podobnie szybkie zamknięcie oka, gdy zbliża się do niego jakiś przedmiot lub szybkie cofnięcie ręki po ukłuciu są przykładem odruchów prostych. Niezliczona liczba odruchów prostych jest przejawem regulacji wydzielania gruczołów, oddychania, czynności mięśniowej znacznej części przewodu pokarmowego, czynności serca i innych. W przeciwieństwie do odruchów bezwarunkowych odruchy warunkowe nie są wrodzone – zależą od zdobytego doświadczenia i treningu. Innymi słowy odruch warunkowy jest nabytą odpowiedzią na bodziec, który pierwotnie takiej odpowiedzi nie wywoływał. Ten rodzaj odruchów został po raz pierwszy zademonstrowany na początku naszego wieku przez wybitnego rosyjskiego fizjologa Iwana Pawłowa.
